Öncelikle şunu belirtmemiz gerekir ki, işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanabilmesi için iş sözleşmesinin belirli süreli iş sözleşmesi ya da belirsiz süreli iş sözleşmesi olması arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır. İşçinin geçerli sebeple fesih hakkını kullanabilmesi sadece belirsiz süreli iş sözleşmelerinde mümkünken haklı sebeple fesih hakkı ise belirli ya da belirsiz olsun ayrım olmaksızın bütün iş sözleşmeleri bakımından geçerlidir.

Belirli Süreli İş Sözleşmesi ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi nedir?

İş Kanunu 11.madde’de belirsiz süreli ve belirli süreli iş sözleşmesinin tanımını incelediğimizde;

· Belirsiz süreli iş sözleşmesi için, “İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde, sözleşme belirsiz süreli sayılır.” denilmiştir.

· Belirli süreli iş sözleşmesi için ise, “Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi, belirli süreli iş sözleşmesidir.” denilmek sureti ile kanun koyucu tarafından tanımı yapılmıştır.

Ayrıca aynı maddenin 2.fıkrasında, belirli süreli iş sözleşmesinin esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste yapılamayacağı da hükme bağlanmıştır. Çünkü hukukumuzda, kural iş sözleşmelerinin, belirsiz süreli iş sözleşmesi olarak kurulmalarıdır. Bu yüzden kanun koyucu, bir istisna olan belirsiz süreli iş sözleşmelerinin kötüye kullanımlarının önüne geçmek adına böyle bir sınırlama da getirmiştir.

Kanun koyucu, işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkına ilişkin durumları 3 sebep altında şu şekilde sıralamıştır:

1.Sağlık Sebepleri:

· İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

· İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

2.Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

· İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa

· İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa,

· İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnat veya ithamlarda bulunursa,

· İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa,

· İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

· Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa

3.Zorlayıcı sebepler:

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa, işçi haklı sebeple derhal fesih hakkını kullanabilir.

İşçi haklı nedenle derhal fesih hakkını hangi sürede kullanmalıdır?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 26.maddesi’nde Derhal Fesih Hakkını Kullanma Süresi düzenlenmiştir. İşçinin, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak haklı nedenle derhal fesih hakkı, bu çeşit davranışlarda bulunulduğunun öğrenilmesinden başlayarak 6 iş günü ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl sonra sona ermektedir.