Noter işlemlerinde 'yaş ayrımcılığı'na para cezası

Bir üniversitede dekan olarak görev yapan kişi, vekaletname çıkarmak için İstanbul Kadıköy'deki bir noterliğe gittiğini ancak 65 yaş üzeri olduğu gerekçesiyle hukuki ehliyetini gösterir doktor raporu talep edildiğini ve işleminin yapılmadığını iddia ederek TİHEK’e başvurdu. Muhatap noter A.B.K., TİHEK'e sunduğu savunmada, işlem sırasında noterlikte bulunmadığını ve sağlık raporu talebinin noterlikteki görevli personel tarafından yürütüldüğünü belirtti. Noter, uygulamanın kişilerin hukuki güvenliğini korumaya yönelik olduğunu, her 65 yaş ve üzerindeki kişiden rapor talep edilmediğini ve bu uygulamanın yasal yükümlülükten kaynaklandığını savundu.

'AYRIMCI VE KEYFİ BİR UYGULAMA'

TİHEK yaptığı incelemede, noterlik işlemlerinde kişilerin ehliyetine ilişkin rapor istenmesinin yalnızca kişinin davranışları veya görünümünden doğan somut şüphe hallerinde söz konusu olabileceğini belirtti. Kurul, yalnızca belli bir yaş eşiğinin aşılmasının sağlık raporu zorunluluğu için meşru bir gerekçe olamayacağını kaydetti. Kararda, Noterlik Kanunu Yönetmeliği’nde, yaşlılığı nedeniyle hukuki işlem yeteneğinden şüphe edilen kişilerden sağlık raporu istenmesinin amacının, işlemin sıhhati ve hukuki güvenliğin sağlanması olduğuna yer verildi. Ancak Yönetmelik'te belirtilen kriterler doğrultusunda ön değerlendirme yapılmaksızın başvurandan sağlık raporu talep edilmesinin ayrımcı ve keyfi bir uygulama olduğu, başvurana orantısız bir yük getirdiği ve dolayısıyla ölçülü ve orantılı olmadığı vurgulandı.

'ÖN YARGILI UYGULAMALAR İNSAN ONURUNA AYKIRI'

Kararda ayrıca, 65 yaş ve üzeri herkesten sağlık raporu istenmesi uygulamasının 'yaşlı bireylerin özerkliklerini ve saygınlıklarını zedelediği, onları tek tipleştiren ve yeterliliklerini sorgulayan ayrımcı bir tutum' olduğu belirtildi. Türkiye Noterler Birliği'nin de 65 yaşın tek başına rapor zorunluluğu için yeterli olmadığı yönündeki genelgesine atıf yapılarak, yaşlı bireylere yönelik kalıp yargıların ve ön yargılı uygulamaların insan onuruna aykırı olduğu ifade edildi. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurulu, yapılan uygulamanın yaş temelinde ayrımcılık yasağını ihlal ettiğine karar verdi ve başvuruya konu işlemin gerçekleştiği tarihte noter olarak görev yapan A.B.K. hakkında 100 bin TL idari para cezası uygulanmasına oy birliğiyle karar verdi.